Respons uitnodigen: Verbanden leggen 

Interactie tussen docent en studenten en tussen studenten onderling zijn belangrijk in werkcolleges. Door een spel van vraag en antwoord kan de docent fungeren als gids voor de studenten en hen helpen verbanden te leggen en dieper over de stof na te denken.

De docent stelt een vraag over de accenten op Griekse vraagpartikels: “Hoe komt dat – waarom heeft het Grieks zo veel woorden waarbij dat zo is?” Daarmee dwingt hij de studenten na te denken over kenmerken van het Grieks en verbanden te leggen met de systematiek van andere talen: hoe worden daar (bijv. in het Nederlands) vraagzinnen gemarkeerd?

Dit is typisch een doordenkvraag die geschikt is voor werkcolleges. De studenten kunnen hun kennis van de Algemene Taalwetenschap colleges ter plekke toepassen of opfrissen, maar ook gewoon door logisch redeneren over hoe dat in de eigen (moeder)taal of in een andere vreemde taal zit, tot een goed antwoord komen. Daarmee is er sprake van een verdieping van hun inzicht in de doeltaal en talige verschijnselen in het algemeen. De docent stimuleert zo dat zij zich dingen gaan afvragen die zij tot nu toe als vanzelfsprekend hadden aangenomen en een wetenschappelijke houding t.o.v. ‘de feiten’ ontwikkelen.

Interactie met velen: ‘laat iemand anders het maar zeggen’ 

Wat gebeurt hier precies na het stellen van de vraag?

“Hoe komt dat – waarom heeft het Grieks zo veel woorden waarbij dat zo is?” [kijkt rond; pauze: 7 sec.] “het is interessant om je dat af te vragen” [kijkt rond; pauze: 2 sec] “waarom heeft het Grieks dat?” [blijft rustig rondkijken; pauze: 5 sec.] …. Dan pas komt er een respons en kan de docent om een toelichting op het (goede) antwoord vragen.
Dit is een normaal patroon bij werkcolleges. De vertraging zegt weinig over wat studenten weten of kunnen bedenken met betrekking tot de gestelde vraag; en véél over de drempel die er ligt om publiekelijk het woord te nemen. De docent weet dat hij rustig de tijd moet nemen om de studenten te verleiden iets te zeggen. Met de vele herhalingen of herformuleringen van de vraag (‘reruns’) geeft hij allen tijd om na te denken.

Werkcollege als institutionele interactie: een andere grammatica voor beurtwisseling

Pauzes tussen beurten zijn groter in min of meer formele collegesituaties (institutionele gesprekken) dan in gewone gesprekken. De verplichting om te antwoorden is gespreid over veel deelnemers (‘laat iemand anders het maar doen ..’). Als je je bewust bent dat er echt sprake is van een andereinteractiegrammatica is het makkelijker bepaalde effecten dóór te rekenen en valkuilen te vermijden. (bijv. te snel concluderen dat er toch geen respons komt; zie ook Wachten, wachten)